โปรแกรมอรรถประโยชน์ (อังกฤษ: utility program/software) เรียกสั้นๆ
ว่า ยูทิลิตี้ เป็นโปรแกรมประเภทหนึ่งที่ทำงานบนระบบปฏิบัติการ
ส่วนมากใช้เพื่อบำรุงรักษาและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของคอมพิวเตอร์
คุณสมบัติการใช้งานนั้นค่อนข้างหลากหลาย ยูทิลิตี้แบ่งออกเป็นสองชนิดคือ
ยูทิลิตี้สำหรับระบบปฏิบ อ่านเพิ่้มเติม
ระบบปฏิบัติการแบบเดี่ยว ( stand
– alone OS ) เป็นระบบปฏิบัติการที่มุ่งเน้นและให้บริการสำหรับผู้ใช้เพียงคนเดียว
(เจ้าของเครื่องนั้น ๆ)
นิยมใช้สำหรับเครื่องคอมพิวเตอร์ที่ประมวลผลและทำงานแบบทั่วไป เช่น
เครื่องคอมพิวเตอร์ตามบ้านหรือสำนักงาน
ซึ่งจะถูกติดตั้งระบบปฏิบัติการนี้รองรับการทำงานบางอย่าง เช่น พิมพ์รายงาน ดูหนัง
ฟังเพลง หรือเชื่อมต่อเข้ากับอินเทอร์เน็ต เป็นต้น
ปัจจุบันพัฒนาให้มีคุณสมบัติที่เป็นลูกข่ายเพื่อขอรับบริการจอ่านเพิ่มเติม
การติดต่อกับผู้ใช้แบบกราฟฟิค (Graphic
User Interface)
นิยมเรียกว่า จียูไอ (GUI)
หมายถึงการติดต่อกับผู้ใช้โดยใช้ภาพและสัญลักษณ์ทางกราฟฟิค
จียูไอ เป็นวิธีการติดต่อกับผู้ใช้ที่ได้รับการพัฒนาให้ก้าวหน้ากว่าวิธีแบบ
บรรทัดคำสั่ง (command line)
ซึ่งผู้ใช้ต้องจำคำสั่งที่ต้องการใช้งานได้
จึงสามารถสั่งให้คอมพิวเตอร์ทำงานต่าง ๆ ที่ต้องการ
ทำให้การใช้งานคอมพิวเตอร์เป็นเรื่องที่ยากและน่ากลัวสำหรับผู้ใช้ส่วนมากการติดต่อ
(interface)
กับผู้ใช้ที่นิยมใช้ในระบบจียูไอ นอ่านเพิ่มเติม
ระบบปฏิบัติการ (operating system) หรือ โอเอส (OS)
เป็นซอฟต์แวร์ที่ทำหน้าที่เป็นตัวกลางระหว่างฮาร์ดแวร์และซอฟต์แวร์ประยุกต์ทั่วไป
บางครั้งเราอาจะเห็นระบบปฏิบัติการเป็นเฟิร์มแวร์ก็ได้ระบบปฏิบัติการมีหน้าที่หลัก
ๆ คือ การจัดสรรทรัพยากรในเครื่องคอมพิวเตอร์ เพื่อให้บริการซอฟต์แวร์ประยุกต์
ในเรื่องการรับส่งและจัดเก็บข้อมูลกับฮาร์ดแวร์ เช่น
การส่งข้อมูลภาพไปแสดงผลที่จอภาพ การส่งข้อมูลไปเก็บหรืออ่านจากฮาร์ดดิสก์
การรับส่งข้อมูลในรอ่านเพิ่มเติม
ซอฟต์แวร์ระบบคือซอฟต์แวร์ที่ช่วยในการจัดการระบบคอมพิวเตอร์
จัดการอุปกรณ์รับเข้าและส่งออกการรับข้อมูลจากแผงแป้นอักขระการแสดงผลบนจอภาพการนำข้อมูลออกไปพิมพ์ยังเครื่องพิมพ์ การจัดเก็บข้อมูลเป็นแฟ้ม การเรียกค้นข้อมูล
การสื่อสารข้อมูลในระบบเครือข่ายคอมพิวเตอร์รวมทั้งการประสานงานกับซอฟต์แวร์ประยุกต์ซอฟต์แวร์ระบบจึงหมายถึงซอฟต์แวร์ที่ทำหน้าที่ควบคุมการทำงานของคอมพิวเตอร์ให้คอ่านเพิ่มเติม
เครื่องคอมพิวเตอร์เป็นอุปกรณ์ที่ช่วยให้การทำงานของคนทำงานได้ด้วยความรวดเร็วและมีประสิทธิภาพ
ซึ่งถ้าหากเครื่องคอมพิวเตอร์นั้นมีเพียงเฉพาะตัวอุปกรณ์หรือฮาร์ดแวร์อยู่เพียงอย่างเดียวก็ไม่สามารถทำงานได้เป็นได้เพียงวัตถุชิ้นหนึ่งเท่านั้น
การที่จะทำให้เครื่องคอมพิวเตอร์สามารถทำงานได้นั้น
จำเป็นต้องอาศัยซอฟต์แวร์ในการสั่งให้อุปกรณ์ฮาร์ดแวร์ทำงานได้ตามความต้องการของผู้ใช้งาน
สำหรับในที่นี่จะกล่าวถึงการแบ่งประเภทของซอฟต์แวร์
ลักษณะย่อยของซอฟต์แวร์แต่ละประเภท การจำแนกประเภทของซอฟต์แวร์ตอ่านเพิ่มเติม
